За прв пат нагризување на забниот емајл е опишано од Bouncore во 1955 година. По обработката на емајловата површина со киселина авторот забележал хемиски и механички промени во неа, кои ја подобруваат врската помеѓу пластиката и емајлот и ја зголемуваат трајноста на обтурациите од акрилова пластика. Научникот немал поим каква Пандорина кутија отворил - после него започнува бесна трка од страна на производителите, увозниците, дистрибутерите од клиницисти да понудат различни техники на нагризување, кондиционирање и поврзување на забните ткива на композитните материјали. На крајот, како резултат на широки проучувања се доаѓа до заклучок дека киселината ја раствора површината на призмата, ги зголемува микропространствата помеѓу призмите и меѓу кристалите внатре во призмата. Се добиваат микропори и микроцепнатини со длабочина од 10 - 30 микрометри. Бидејќи на еден квадратен милиметар од забниот емајл се наоѓаат околу 30 000 - 40 000 призми, по нагризувањето значително се зголемува површината за поврзување.

Адхезивен систем DRM Bond Информации за адхезивни системи Влези на нашиот форум

При нагризување на емајлот со киселини Silverstone и колектив во 1975 година опишуваат три вида промени во емајлот:

• I тип - преференцијално се бришат јадрото на призмата, а периферијата им останува исклучена

• II тип - преференцијално се растворени периферијата на призмата, а срцевината е задржана

• III тип - вкрстување меѓу првиот и вториот тип, кој тип во клинички услови е најчестото нагризување на емајлот и влијаат многу фактори.

Така на пример видот на киселината е од големо значење за процесот на нагризување - тестирани се дејството на фосфорна киселина, флуорирани фосфорни киселини, лимонска киселина, малејкова, оксалова, танинова, етилендиаминтетраоцетна киселина (ЕДТА), трихлороцетна киселина, полиакрилова киселина итн Многу од киселините за нагризување нашле поголемо примена во ендодонтијата - лимонската киселина служи за отстранување на заматениот слој, ЕДТА - за лизирање на калцификатите во комбинација со нејзиното хелациско дејствие итн Најраспространет гел во целиот свет во моментов е на основа на фосфорна киселина. Значење има, исто така, концентрацијата на киселината во агентот - кај различни клинички студии се користат концентрации од 10 до 60%. Докажано е дека во зависност од концентрацијата на киселината се добиваат различни преципитати. На пример при концентрација од 50% и време на апликација 60 секунди се добива преципитат со хемиски состав монокалциев фосфат монохидрат. Таков преципитат лесно се промива, ако концентрацијата на фосфорна киселина е под 27%, се формира преципитат со состав калциум фосфат дихидрат кој се промива потешко.

Изолирање на забите со кофердам -најдобра изолација до моментов. Штити од допир на плунка и гигивална течност со забот; освен тоа изолира и од водената пареа од издишување воздух. Повеќето топексперти од областа на стоматологијата и естетските реставрации се едногласни по прашањето дека секогаш треба да се работи со кофердам. Сепак практиката изобилува со примери за постигнати добри резултати и без примена на кофердам - горите инцизиви на горната слика се со обтурации од материјалот Grandio на производителот Voco - двете обтурации се поставени шест години пред да се направи сликата и не покажуваат никакво маргинално обојување до моментот.

При нагризување со ортофосфорна киселина со концентрација 30 - 40% се добива најретенционата форма. Растворање на калциумот и длабочината на нагризување се зголемуваат со зголемување на концентрацијата на фосфорна киселина до 40%. Посилните раствори раствораат помалку калциум и нагризувањето е плитко; како резултат на широки клинички и in vitro студии се дошло до заклучок дека најефективно е нагризување при концентрација на киселина од 37%. Поради тоа речиси сите производители на стоматолошки материјали нудат гел во таква концентрација - Medicept (Велика Британија), R & S (Франција), Technical & General (TG - Велика Британија), итн

Во практиката се применуваат агенти за нагризување во течна форма и во форма на гел. Гелот полесно продира во длабочина во емајлот и се аплицира полесно на забната површина. Течностите обично имаат многу ретка текстура и истекуваат надвор од кавитетот на забот, особено при горни заби под дејство на гравитацијата. При нанесување на гел на забот се чека времето за дејствување, кое време е според упатствата на производителот. Мешањето на течноста или гелот го подобрува дејството на агентот, бидејќи при тоа се доставуваат постојано нови порции свежа киселина, кои извлекуваат се повеќе и повеќе јони на калциум. Така се избегнува заситеност и се отстранува неутрализираната киселина. Веднаш треба да се нагласи дека не треба да се протрива гелот со четка или памучен тупфер, бидејќи во такви движења се уништуваат пречките помеѓу микропорите и се намалува ретенциониот ефект од нагризувањето.

Трите кариеси се чисти и во кавитетите е нанесен гел. Не е поставен кофердам - нема како гуменото платно да влезе субгингивално во областа на третиот и четвртиот заб. Многу стоматолози препорачуваат во вакви случаи да биде пресечен дел од небцето со височина 1 - 1.5 мм, потоа да се стави кофердам. Според нас тоа е излишна повреда во повеќето случаи, а и е предуслов за венечна рецесија во иднина - primum non nocere! На горната вилица плунката тече надолу и претставува проблем, ако од гингивалниот џеб истекува кривикуларна течност, и може да се контаминира нагризуваната површина и да се компромитира реставрацијата. Во такви случаи многу автори препорачуваат небцето да се намачка со адреналин, да се инјектира со адреналин или Ubistesin forte со шприц за интралигаментарна анестезија. Адреналинот ги стеснува крвните садови и ја спречува ексудацијата на гингивален секрет.

Нагризувањето е завршено успешно и површината се суши. Се гледа како нагризуваната површина побелува, особено кон средината на клиничката корона. Во областа околу гингивата побелувањето не е толку видливо. Тоа се должи на некои анатомски и хистолошки карактеристики на забниот емајл - во областа на грлото тој е потенок и станува апризматичен, нема толку многу призми. Поради тоа не може да се формира толку остро бела површина.

Многу производители препорачуваат да се нагризува 60 секунди. Истовремено истражувањата со електронска микроскопија покажуваат дека при нагризување за период од 15 секунди се добива истиот ефект како кај нагризување за 60 секунди; лабораториски испитувања покажуваат дека маргиналната микропропусливост и цврстината на врската се со слични вредности кај двата типа нагризување. Истите резултати се добиваат и при клиничка студија на ефектот на нагризување. Поради тоа веќе во пракса се применува нагризување околу 15 секунди - на тој начин се штеди време, се намалува можноста за контаминација на кавитетот со плунка и микроорганизми и што е најважно, се намалува значително после оперативната преосетливост на забот. Многу непријатно за стоматолози е да се нагризува површина во близина на гингивата - таа излачува смеса од крв и кривикуларна течност, кои се богати со протеини и ја контаминират силно исчистената обработена површина. Протеините преципитират во кисела средина и со голем успех ги затвораат порите меѓу емајловите призми.

По нагризувањето започнува плакнење на забот - околу 15 секунди нагризување со течност и околу 30 секунди за нагризување со гел. При миење се отстранува и киселина, и извадоци - калциумови соли од забот. Се отвораат максимално микроретенциите по забната површина. Течностите се аспирират со аспиратор и не треба да паднат на усната слузница, бидејќи во такви случаи пациентот чувствува кисел вкус и се засилува саливацијата. Тоа од своја страна е предуслов за загадување на површината со плункови протеински молекули. Ако сепак се случи тоа, потребно е да се изврши повторно нагризување за околу 10 секунди. Плакнење треба да се изврши со вода, која не содржи масло, добро е да се работи со безмаслени компресори со цел да не се контаминира водата дополнително со масло. Освен тоа крајно негативен ефект имаат солите од водата за пиење, особено ако последната е цврста - предметните соли преципитират на површината и пречат на адхезивниот систем да влезе во длабочина меѓу призмата. Треба сушење со воздушно струење, која исто така не смее да содржи вода или масло. При правилно извршување на техниката на нагризување забната површина станува бела како креда (особено во областа на емајлот) и е подготвена за нанесување на адхезивен систем. Ако не се добие побелувањае, се повторува постапката за околу 15 секунди. Ако и тогаш површината е блескава и полирана, се бара можната причина за тоа - најчесто тоа се должи на присуство на пломба околу делот кој подлежи на нагризување. Можно е да има обтурација од композит, што е исклучително добро направена и да го заблуди стоматологот - мислиме за забен емајл, а всушност се обидуваме да нагризуваме композит, што е практично невозможно. Ова може да се случи само кај композити од висока класа, кои се со многу добри.

До неодамна нагризување на дентинот се сметаше за ерес во областа на конзервативната стоматологија. Според постари сфаќања тоа е многу штетно за витален заб, бидејќи се отстранува заматениот слој, се отвораат дентиновите каналчиња, се сушат одонтобластните израстоци и се создава потенцијална можност за оштетување на забната пулпа. Силно се зголемува и постоперативната преосетливост на забот; според понови истражувања сепак се чини дека ѓаволот не е толку црн - киселина не продира толку длабоко во дентинот, бидејќи се баферира од јоните на дентинската течност. Според Fusayama, Bertoloti и Kanca причина за постоперативните посебни потреби не е нагризувањето на забот, а микро просмуквањето што се добива при неправилно примена на адхезивниот протокол. Исто така е познато дека дентиновите каналчиња не се празни, а содржат одонробластни израстоци и неминерализиран колаген. Предметниот колаген исполнува околу 65% од лумени на дентиновите каналчиња, 16% од нив содржат големи колагенови снопчета кои заземаат околу 20% од лумени. Што од толку многу проценти, освен што се отежнуваат студентите да се сеќаваат напамет за испити? Според Тау и колектив (1995) големото количество колаген силно го намалува пермеабилитетот на дентинот in vivo што ја штити пулпата од оштетување. При девитализирани заби работите се различни - одонтобластите некротизират нема размена во дентинот и колагенот драстично се намалува како релативен удел. Тогаш нема пулпно ткиво и нема што да се оштети при нагризување - постои само опасност да се зголеми кршливоста на забните ткива и да се дојде до фрактура на забот. Затоа и при витални, и при депулпирани заби дентинот треба да се нагризува со послаби киселини - 10% фосфорна или азотна киселина, водни раствори на полиакрилова, оксалова, лимонска, малејкова итн киселини. Според Reifeis (1995) органските киселини имаат првично рН околу 1, но брзо го зголемуваат и поради тоа се потенцијално побезбедни за нагризување на дентин.

Сето тоа сепак го усложнува непотребно многу клиничкиот протокол. Поради тоа повеќето производители некаде околу 2000 година почнаа да нудат системи за тотално нагризување - една од првите компании кои го воведоа тоа нешто, беше 3М Dental Products (која наскоро потоа купи германскиот производител ESPE и се преименува на 3M ESPE). Предметниот производител го пушти во продажба Scotchbond MP, која бара тотално нагризување - нешто што е многу полесно изводливо во клинички услови во споредба со посебно нагризување на емајлот и дентинот. Така се дојде до современиот концепт на нагризување на забните ткива, проследено со апликација на адхезивен агент што во моментот се применува во повеќето практики во светот при обтурирање на кариозните шуплини со композитни материјали.

Постои позната разлика во однос на терминологијата. Во специјализираната литература се користат методите нагризување, кондицонирање и прамеризирање. За што станува збор? При првите две манипулации површината на емајлот и дентинот се обработуваат со даден хемиски агент со подоцнежно плакнење брзо; при прајмеризирането на забот се премачкува со прајмер и не се отстранува. Нагризувањето е обработка со силна киселина, а кондиционирање - обработка со слаба киселина. Агенти за нагризување се 37 - 40% ортофосфорна киселина, азотна киселина (многу ретко). Кондицонери се лимонската и малејковата киселина и ЕДТА.